Khác với điêu khắc, hội hoạ và các loại hình kiến trúc khác, nghệ thuật kiến trúc cảnh quan thường xuyên “thay da đổi thịt” theo nhịp “sống động” của môi trường thiên nhiên: cây đang đâm chồi nảy lôc, nước đang làm xói mòn đất đá, chim đang làm tổ…
Ở vùng ngoại ô, cây xanh thường được thụ cảm ở những mảng rộng, cảnh quan lớn do đó cây thường ở dạng tự nhiên.
Trong đô thị, để tổ hợp với khu xây dựng, thực vật thường ở dạng cây trồng theo mảng, rừng nhỏ, khóm cây, cây độc lập… hình thức cây có thể ở dạng tự nhiên hay cắn xén, uốn theo hình thù nhất định.
Đặc biệt trong các không gian nhỏ của vườn, quảng trường hay sân trong v.v… cây thường được cắt xén, tỉa tót. Ở đây khoảng cách nhìn gần nên hình dáng và màu sắc cây rất quan trọng. Do đó, để sử dụng tối đa giá trị nghệ thuật và các tính chất khác nhau của cây hoa lá cần nghiên cứu việc chọn loại cây và nguyên tắc phối kết cây xanh.
1. Các loại cây cỏ hoa
Cây cỏ hoa có rất nhiều loại, được các nhà thực vật học phân ra thành cây họ đậu, cây họ dẻ…cây thân gỗ, cây thân thảo…Ở đây, với mục đích sử dụng trong nghệ thuật bố cục, cây được phân theo hình khối, dáng dấp, độ cao, màu sắc.
· Phân loại cây theo hình khối, dáng dấp
Phân loại cây theo hình khối, dáng dấp nghĩa là sự phân biệt theo hình thức cây (một thân, hai thân, nhiều thân hay không có thân), tiến trình sinh trưởng và phát triển theo mùa của hệ thân cành, tính chất tán cây (đặc rỗng, thưa thoáng). Hình dáng tán (tán tròn, tán hình nấm, tán hình trứng, tán phân tầng, tán hình tháp, tán có hình tự do, tán hình thuỗn, tán rũ, tán chùm) và cấu trúc của hệ thân cành, hình thức lá (lá kim, lá bản).
· Phân loại cây theo độ cao
Tuỳ theo loài mà cây có độ cao khác nhau. Độ cao của cây ảnh hưởng đến sự phối kết cây xanh cũng như việc lựa chọn cây phù hợp với tính chất sử dụng (như cây cao che mát trên hè phố cho người đi bộ, cây thấp che bụi, chống ồn v.v…). Thông thường cây được chia theo các nhóm độ cao như nhau: dưới 1 m (cúc ngũ sắc, tai tượng, tóc tiên…) từ 1-3m (vạn tuế, dâm bụt, trúc đùi gà, mẫu đơn, tường vi…), từ 3-5m (tùng, trúc đào đỏ, mận, đào…) từ 5-10m (mai, cau bụng, phật bà, mai vàng, bưởi, hồng xiêm, móng bò tím…), từ 10-15m (bạch đàn liễu, bạch đàn đỏ, bằng lăng nước, muồng hoa đào…) từ 15-20m (sanh, gạo, xà cừ…) trên 20m (chò chỉ, long não,thông thông đuôi ngựa…).
· Phân loại cây theo màu sắc hoa
Các loài hoa và màu sắc hoa ở nước ta rất phong phú, đa dạng, có loài cây tỷ lệ hoa nở chiếm phần lớn khối cây (đào, mai, hồng…); có loài hoa chỉ “ẩn mình” trong những chùm lá mà giữa màu lá và hoa không có sự phân biệt là bao (sữa…).
Màu sắc hoa thì đủ loại: đỏ, vàng,trắng, tím, hỗn hợp màu. Cấu trúc cánh hoa cũng rất đa dạng. Tất cả những đặc điểm trên có ảnh hưởng rất lớn đến việc phối kết tạo cảnh.
